ಇಲ್ಲದ ಅಶೋಕನನ್ನು ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ಬೌದ್ಧನನ್ನಾಗಿಸಿದ್ಯಾರು?

 

ಅಶೋಕನ ಸಾ೦ದರ್ಭಿಕ ಚಿತ್ರ(ಕೃಪೆ: ಗೂಗಲ್)

       ಗೌತಮ ಬುದ್ಧನ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವಾದ ನೇಪಾಳದ ಲುಂಬಿನಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಬೌದ್ಧ ದೇಗುಲವೊಂದು ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆಯಂತೆ. ಇದು ಬುದ್ಧ ಬದುಕಿದ್ದ ಅವಧಿ ಬಗೆಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಂಬಲಾಗುವಂತೆ ಬುದ್ಧ ಹುಟ್ಟಿದ್ದ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಪೂ 483 ರಿ೦ದ 563ರ ನಡುವೆ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ವಿವಾದ ಶುರುವಾಗುವುದು. ಈ ಕಾಲವನ್ನು ನಿಷ್ಕರ್ಷೆಗೊಳಿಸಿದ್ದು ಸಾಮ್ರಾಟ ಅಶೋಕನ ಕಾಲವನ್ನಾಧರಿಸಿ. ಮಹಾವಂಶ ಮತ್ತು ದೀಪವಂಶಗಳೆಂಬ ಸಿಂಹಳೀಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧನ ನಿರ್ವಾಣದ 218ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನು ಬೌದ್ಧಮತವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದನೆನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಈ ಅಶೋಕನ ಕಾಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದು ಅವನಜ್ಜ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದ ಮೆಗಸ್ತನೀಸ್‌ನ ಕಾಲದಿಂದ. ಆದರೆ ಮೆಗಸ್ತನೀಸ್‌ನ ಗ್ರೀಕ್ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿರುವ 'ಸ್ಯಾಂಡ್ರೋಕಾಟಸ್' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಮೌರ್ಯರ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನದ್ದಾಗಿರದೇ ಗುಪ್ತರ ಮೊದಲ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನದ್ದೆನ್ನಲು ಬಲವಾದ ಆಧಾರಗಳಿವೆ. ಈ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ 'ಜಂಡ್ರಮಸ್‌'ನ ಮಗನೂ 'ಸ್ಯಾಂಡ್ರೋಸಿಪ್ಟಸ್‌'ನ ತಂದೆಯೆಂದಿದೆ. 'ಜಂಡ್ರಮಸ್‌' ಎಂಬುದು ಗುಪ್ತರ ಮೊದಲ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನ ತಾಯಿ ಚಂದ್ರಮಸ್ ಮತ್ತು  'ಸ್ಯಾಂಡ್ರೋಸಿಪ್ಟಸ್‌' ಎಂಬುದು ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನ ಮಗನಾದ ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತನ ಗ್ರೀಕ್ ಅಪಭೃಂಶಗಳು. ಮೆಗಸ್ತನಿಸ್ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನ ರಾಜಧಾನಿ 'ಪಾಲಿಬೊತ್ರಾ' ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಆದು ಗುಪ್ತರ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಪಾಟಲೀಪುತ್ರವೇ ಹೊರತೂ ಮೌರ್ಯರ ಗಿರಿವ್ರಜವಲ್ಲ. ಇಂಥ ಗೊಂದಲಗಳಿಗುತ್ತರಿಸಲು ಅಶೋಕನನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸುವ ಯಾವ ಇತಿಹಾಸಕಾರನಿಗೂ ಆಗಿಲ್ಲ.  ಬುದ್ಧನ ಕಾಲವೇ ಬದಲಾದ ಮೇಲೆ, ಮೆಗಸ್ತನಿಸ್ ಭೇಟೀಯಾಗಿದ್ದು ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಮೌರ್ಯನನ್ನಲ್ಲವೆಂದ ಮೇಲೆ ಅಶೋಕ ಯಾರು? ಯಾವ ಕಾಲದಲ್ಲಿದ್ದ? ಎಂಬ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ಶುರುವಾಗುವುದು ಸಹಜವೇ. ಅವನ ಕಾಲ ಬದಲಾದ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತೆ ನೋಡೋಣ.  
     ಈಗಿನ ವಿಷಯವೆ೦ದರೆ, ಅಶೋಕನಿದ್ದುದೇ ಹೌದೆಂದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಹಾಗಾದರೆ ಆತ ಬೌದ್ಧನಾಗಿದ್ದನೇ ಅಥವಾ ಜೈನನಾಗಿದ್ದನೇ ಎಂದು. ಅಶೋಕನು ಜೈನನೇ ಆಗಿರಬಹುದೆಂಬ ಊಹೆಯ ಮೊದಲ ಕಾರಣವೇ ಆತನ ಅಜ್ಜನೂ, ಮೌರ್ಯರ ಮೊದಲ ಅರಸನೂ ಆಗಿದ್ದ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತಮೌರ್ಯನು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ತೊರೆದು ಜೈನಸನ್ಯಾಸಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈತನ ಮಗ ಬಿಂದುಸಾರನೂ ಜೈನಮತವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದ. ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಜೈನಮತದ ನಂಬಿಕೆಗಳಲ್ಲೇ ಅಶೋಕ ಬೆಳೆದ. ಅವನದ್ದೆನ್ನುವ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಅವನಿಗೆ ಸಸ್ಯಾಹಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಒಲವಿತ್ತು,  ಆತ ಸ್ವತಃ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿಯಾಗಿದ್ದ, ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿವಧೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದ್ದನಂತೆ. ಇವೆರಡೂ ಅಪ್ಪಟ ಜೈನ ತತ್ತ್ವಗಳೇ. ಜೈನರಷ್ಟು ಪ್ರಾಣಿಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಬೇರಾವ ಮತದಲ್ಲೂ ಕಾಣಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಖರೋಷ್ತಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ, ಗ್ರೀಕ್ ಮತ್ತು ಅರಾಮೈಕ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕ೦ದಹಾರ್ ಶಾಸನ ಈತ ಮೀನುಗಾರಿಕೆಯನ್ನೂ, ಬೇಟೆಯನ್ನೂ ನಿಷೇಧಿಸಿದ್ದನೆನ್ನುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಬೌದ್ಧಮತಕ್ಕೂ ಸಸ್ಯಾಹಾರಕ್ಕೂ ಎಲ್ಲಿಂದೆಲ್ಲಿಯ ಸಂಬಂಧ. ಮಹಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಣ ಸುತ್ತ, ಮಜ್ಜಿಮ ನಿಕಾಯಗಳೇ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದಂತೆ ಸ್ವತಃ ಬುದ್ಧನ ಮರಣ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದೇ ಕೊಳೆತ ಹಂದಿಮಾಂಸವನ್ನು ತಿಂದುಂಟಾದ ಅತಿಸಾರದಿಂದ. ಅಶೋಕನ ಹಿರಿಯ ಪತ್ನಿ ಬೌದ್ಧಮತೀಯಳಾದ ಶಾಕ್ಯಕುಮಾರಿ. ಈಕೆಯ ಜೋಡಿ ಮಕ್ಕಳು ಮಹೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಘಮಿತ್ರಾ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಈಕೆಗಿನ್ನೂ ಅನೇಕ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ಅಶೋಕನ ಕಿರಿಯ

ಅವಲೋಕಿತೇಶ್ವರ

ಪತ್ನಿ ಜೈನಳಾದ ಪದ್ಮಾವತಿ. ಈಕೆಯ ಮಗ ಕುನಾಲನು ಅಶೋಕನ ರಾಜಾಜ್ಞೆಯ ಫಲವಾಗಿ ಕಣ್ಣುಕಳೆದುಕೊಂಡನಂತೆ. ತನ್ನ ಹಿರಿಯ ಪತ್ನಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾಗ್ಯೂ ಸಹ ಅಶೋಕ ತನ್ನ ನಂತರ ಜೈನರಾಣಿ ಪದ್ಮಾವತಿಯ ಮೊಮ್ಮಗನೂ, ಕುನಾಲನ ಮಗನೂ ಆದಂತಹ ಸಂಪ್ರತಿಗೆ ಪಟ್ಟಕಟ್ಟಿದ್ದೇಕೆ? ಇದಕ್ಕಾತನಿಗೆ ಜೈನಮತದ ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ಅಪಾರ ಒಲವೇ ಕಾರಣವೇ? ಮಹೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಘಮಿತ್ರರು ಬೌದ್ಧಮತವನ್ನು ಪ್ರಸಾರಗೊಳಿಸಲು ಶ್ರೀಲಂಕಾಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರೆಂದು ನಂಬಲಾಗುವುದಾದರೂ ಅಶೋಕನ ಕಾಲದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಸಿಂಹಳೀಯರ ಯಾವ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲೂ ಅದರ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ. ಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ V.  A. Smith ಸೇರಿ ಅನೇಕರು ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಮಹೇಂದ್ರನಿಂದ ಮತಾಂತರಗೊಂಡಿತೆಂಬ ವಾದವನ್ನೇ ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನು ಧರ್ಮಪ್ರಸಾರಕ್ಕೆ ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ಆತನದ್ದೆನ್ನಲಾಗುವ ೨ ಮತ್ತು ೧೩ನೇ ಶಾಸನಗಳು ಈ ಕುರಿತು ಏನನ್ನೂ ತಿಳಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಅಶೋಕನ ಯಾವ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲೂ ಅವರಿಬ್ಬರ ಹೆಸರಿಲ್ಲ. ಮೇಲಿನೆರಡೂ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ತಂಬಪಣ್ಣಿ ಅಥವಾ ತಾಮ್ರಪರ್ಣಿಯ ತನಕ ಶ್ರವಣ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಚಾರಕರು ತಲುಪಿದ ಹೇಳಿಕೆಯಿದೆ. ಆದರೆ ಇದಿದ್ದುದು ತಮಿಳ್ನಾಡಿನ ತಿರುನಲ್ವೇಲಿಯ ಸಮೀಪ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಅಶೋಕನ ಧರ್ಮಪ್ರಚಾರಕರು ತಮಿಳ್ನಾಡಿನ ತಾಮ್ರಪರ್‍ಣಿ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಲಿಲ್ಲವೆಂದಾಯ್ತು. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ ಶ್ರವಣವೆಂಬುದು ಕೇವಲ ಬೌದ್ಧಮತ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಜೈನ, ಬೌದ್ಧ, ಚಾರ್ವಾಕ, ಅಜೀವಿಕ, ಗೋಸಲ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲ ಅವೈದಿಕ ಮತಗಳೂ ಶ್ರವಣಮತಗಳೆಂದೇ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಅಶೋಕನ ಮಗ ಮಹೇಂದ್ರನು ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ರಾತ್ರಿಯಂದು ರಾಜಹಂಸದಂತೆ ಆಕಾಶಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಸಿಂಹಳವನ್ನು ತಲುಪಿ, ತನ್ನ ಮೊದಲ ಭೇಟಿಯಲ್ಲೇ ಮಿಹಿಂತಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ರಾಜ ದೇವಾನಾಂಪಿಯತಿಸ್ಸನನ್ನೂ ಅವನ ನಲವತ್ತು ಸಾವಿರ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನೂ ಮತಾಂತರಿಸಿದನೆಂಬ ದೀಪವಂಸದ ಕಥೆಯು ಚಂದಮಾಮ, ಬಾಲಮಿತ್ರದಷ್ಟೇ ರಸವತ್ತಾಗಿದೆಯೇ ಹೊರತೂ ಬೇರೇನೂ ಅಲ್ಲ. ಬಿಂದುಸಾರನ ಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಒಂದೆಡೆ ೯೦, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ೯೯, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ೧೦೧ ಹೀಗೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆ ಬೇರೆಬೇರೆಯಾಗಿದೆ. ಇರಲಿ ಬಿಡಿ. ತನ್ನ 90+ ಅಣ್ಣತಮ್ಮಂದಿರನ್ನೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಕೊಂದು ಅಶೋಕ ಪಟ್ಟಕ್ಕೇರಿದ್ದ. ಬೌದ್ಧ-ಜೈನಮತಗಳು ಪರಸ್ಪರ ವಿರೋಧಿಗಳೆಂದೇ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜೈನಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸಂಪ್ರತಿ ಪಟ್ಟಕ್ಕೇರಿದ್ದರಿಂದ ಬೌದ್ಧಾನುಯಾಯಿ ಮಹೇಂದ್ರನೇನಾದರೂ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಡುವ ಭಯದಿಂದ ದೇಶಬಿಟ್ಟು ತೆರಳಿರಬಹುದೇ?
      ಅಶೋಕನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ವೈದಿಕ, ಬೌದ್ಧ, ಜೈನ, ನಾಸ್ತಿಕ ಅಜೀವಿಕ ಮತಗಳು ಸಮಾನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದವು. ಎಲ್ಲ ಮತಗಳಿಗೂ, ಅವುಗಳ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೂ ಅಶೋಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದ. ತನ್ನ ಪ್ರತಿಷ್ಟೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿವಿಧ ಮತಪಂಡಿತರುಗಳನ್ನೂ, ಮಿಶನರಿಗಳನ್ನೂ ಈತ ವಿದೇಶಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದ. ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕಿತ್ಸಾಲಯಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಜನಸೇವೆ ಮಾಡಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಷ್ಟೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಶೋಕನ ನೀತಿಯನ್ನೇ ಈಗಿನ ಕಾಲದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಿಶನರಿಗಳೆಲ್ಲ ಪಾಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು. ಸರಿಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ ಮೂರನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ರೋಮನ್, ಪರ್ಶಿಯನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಋಗ್ವೇದಕಾಲದ ದೇವತೆಯಾಗಿದ್ದ ಮಿತ್ರನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ರೋಮನ್ ಮಿತ್ರಾಯಿಸಮ್ ಮತ್ತು  ಪರ್ಶಿಯನ್ ಮಿತ್ರಾಯಿಸಮ್ ಎಂಬ ಮತಗಳು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬ೦ದವು. ಭಾರತದಿಂದ ರೋಮ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಹಬ್ಬಿದ್ದ ಮಿತ್ರಾಯಿಸಂ ಮುಂದೆ ಕ್ರೈಸ್ತ ಮತದ ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯ್ತೆಂಬ ವಾದಗಳೂ ಇವೆ. ಅಶೋಕನದ್ದೆನ್ನಲಾಗುವ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಐದು ಯವನ(ರೋಮನ್) ರಾಜರುಗಳ ಹೆಸರುಗಳಿವೆ. ಹಾಗೆಂದು ಅವನ ಕಾಲದ ಯಾವ ಗ್ರೀಕ್ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲೂ ಅಶೋಕನ ಹೆಸರೂ ಇಲ್ಲ, ಆತನ ಬೌದ್ಧಮತದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಇಲ್ಲದಿರುವುದೇಕೆ? ಆದರೂ ಅವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧಮತವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿಯೇ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿತ್ತೆಂದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಅಶೋಕನೂ ಅದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವನ್ನೂ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನೂ ನೀಡಿದ್ದ.

ಬೌದ್ಧಿಸಂನಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ಶಿವ

ಅಧಿಕಾರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವವರನ್ನು ಓಲೈಸುವ ಮತಪಂಡಿತರ ಚಾಳಿ ಅಂದಿನಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಹಾಗೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ನಿನ್ನೆ ಮೊನ್ನೆ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪ, ಶೆಟ್ಟರ ಹಿಂದೆ ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದ ಆಸ್ಥಾನ ಜ್ಯೋತಿಷಿಗಳು ಇಂದು ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯನ ಹಿಂದೆ ತಿರುಗಿದಂತೆ. ಅದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಆತ ಪಾಟಲಿಪುತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೊಗ್ಗಲಿಪುಟ್ಟಸಿಸ್ಯ ಭಿಕ್ಷು ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಮೂರನೇ ಶ್ರವಣ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಇನ್ನು ಆರ್ಯಮಂಜುಶ್ರೀಮೂಲಕಲ್ಪ ಮತ್ತು ದೀಪವಂಶಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಸ್ವತಃ ಬುದ್ಧನೇ ತನ್ನ ಮರಣದ 218ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯೊಬ್ಬ ಬಂದು ತನಗಾಗಿ 84 ಸಾವಿರ ಸ್ತೂಪಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದನೆನ್ನುವುದು ಮೂರ್ತಿಪೂಜೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲ ವಿಧಗಳಲ್ಲೂ ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಬುದ್ಧನ ಮೂಲತತ್ತ್ವಗಳಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಅವಮಾನವೇ ಸರಿ. ಮೂಲವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ಅಳಿದ ಧರ್ಮಗುರುಗಳ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಜನ ತಮ್ಮ ಬೇಳೆಬೇಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೊಸತೂ ಅಲ್ಲ, ಅದರಿಂದಲೇ ಇ೦ದಿನ ಧರ್ಮಗಳೆಲ್ಲ ಕೆಟ್ಟು ಕೆರ ಹಿಡಿಯುತ್ತಿರುವುದು ಸುಳ್ಳೂ ಅಲ್ಲ.
      ಇನ್ನು ಕಳಿ೦ಗ ಯುದ್ಧದ ವಾದವ೦ತೂ ವಿಚಿತ್ರ. ಕಳಿಂಗವು ಮೊದಲು ನಂದರ ವಶದಲ್ಲಿದ್ದು ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಕಳಿಂಗ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ತುದಿಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಈಗಿನ  ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಭಾರತದ ಬಹುಭಾಗ ಮೌರ್ಯಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ತೆಕ್ಕೆಯಲ್ಲೇ ಇತ್ತೆನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾದವನೊಬ್ಬನ ಪಾಲಿಗೆ ಯುದ್ಧ, ಸಾವು, ನೋವುಗಳು, ಆಸ್ತಿ-ಪಾಸ್ತಿನಾಶಗಳೆಲ್ಲ ಸಾಮಾನ್ಯ. ಅದು ಯಾವುದೇ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಾಗಿರಬಹುದು. ಸ್ವಂತ

ಅಶೋಕನ ಕಾಲದ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ

ಅಣ್ಣತಮ್ಮಂದಿರನ್ನು ಕೊಲೆಗೈದು ಪಟ್ಟಕ್ಕೇರಿದ, ತನಗೆ ನಿಷ್ಟರಲ್ಲವೆಂಬ ಅನುಮಾನದಿಂದ ೫೦೦ ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಸಿದ, ಹಿಟ್ಲರಿನ ಗ್ಯಾಸ್ ಚೇಂಬರಿನಂತೆ ಜನರನ್ನು ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆ ಕೊಟ್ಟು ಕೊಲ್ಲಲೆಂದೇ ಅಶೋಕನ ನರಕವೆಂಬ ಅರಮನೆಯೊಂದನ್ನೇ ಕಟ್ಟಿದ ಅಶೋಕಾ ದ ಗ್ರೇಟ್‌ನ ಪಾಲಿಗಂತೂ ಹೇಳುವುದೇ ಬೇಡ ಬಿಡಿ.
      ಅಶೋಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುವ ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಂಥಗಳೆಂದರೆ ಮಥುರಾದ ಬೌದ್ಧಸನ್ಯಾಸಿಯೊಬ್ಬ ಕ್ರಿ.ಶ. 1ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದ ಅಶೋಕವದನ ಮತ್ತು ಕ್ರಿ.ಶ 5ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಚಿತಗೊಂಡ ಪಾಲಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸಿಂಹಳದ ಎರಡು ಕೃತಿಗಳಾದ ದೀಪವಂಶ ಹಾಗೂ ಮಹಾವಂಶಗಳು ಮಾತ್ರ. ಇವೆರಡೂ ಅಶೋಕನಿಗಿಂತ ಎಷ್ಟೋ ಕಾಲದ ನಂತರ ರಚನೆಗೊಂಡವು. ಬಿಟ್ಟರೆ ಅಶೋಕನದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ 14 ಮುಖ್ಯ ಶಾಸನಗಳು. ತಮಾಶೆಯೆಂದರೆ ಇವಾವುದರಲ್ಲೂ ಅಶೋಕನ ಕಳಿಂಗ ಯುದ್ಧದ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಗೂ ಆತನ ಮಗನಾದ ಮಹೇಂದ್ರನ ಒ೦ದೇ ಒಂದು ಸಾಲು ಕೂಡ ಇಲ್ಲ. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ ಅಶೋಕವದನದ ಪ್ರಕಾರ ಆತ ಪೌಂಡ್ರದೇಶದ ಹದಿನೆಂಟು ಸಾವಿರ ನಾಸ್ತಿಕವಾದಿ ಅಜೀವಿಕ ಪರಂಪರೆಯವರನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಸಿ, ಇನ್ನುಳಿದವರ ತಲೆಕಡಿದು ತಂದರೆ ತಲೆಗೆ ತಲಾ ಒಂದು ಬೆಳ್ಳಿನಾಣ್ಯವನ್ನು ಕೊಡುವುದಾಗಿ ಶಾಸನವನ್ನೂ ಹೊರಡಿಸಿದನಂತೆ. ದೊಡ್ಡ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗಿ ಮೆರೆದ ಇಂಥ ಕ್ರೂರಿಯೊಬ್ಬನಿಗೆ ಪುಟ್ಟ ಕಳಿಂಗ ರಾಜ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆದ ಯುದ್ಧದ ಸಾವು-ನೋವು ಏನೇನೂ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗೊಂದುವೇಳೆ ಯುದ್ಧದ ನಾಶದಿಂದ ಮನನೊಂದು ಅಹಿಂಸೆಯ ಹಾದಿ ಹಿಡಿಯಬೇಕೆಂದರೆ ಆತನ ಮೊದಲ ಆಯ್ಕೆ ಜೈನ ಮತವಾಗುತ್ತಿತ್ತೇ ಹೊರತೂ ಬೌದ್ಧಮತವಲ್ಲ. ಇನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಬಲಿಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದ್ದನ್ನೇ ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಆತ ಯಜ್ಞಯಾಗಾದಿಗಳ ವಿರೋಧಿಯಾದ ಬೌದ್ಧಮತಾನುಯಾಯಿಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗದು, ಈತನ 13ನೇ ಶಿಲಾಲೇಖ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಈತನದ್ದೇ? ಈತನದ್ದಾದರೆ ಅದನ್ನು ಕೆತ್ತಿಸಿದ್ದು ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ 14ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲೋ? ಅಥವಾ 28ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲೋ? ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕೂ ನಂತರವೇ? ಎಂಬ ಚರ್ಚೆಯೇ ಇನ್ನೂ ನಿಂತಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುವ ’ಧರ್ಮ’ ಮತ್ತು ’ಉಪಾಸಕ’ ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಬೌದ್ಧ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದೊಡನೆ ಸಮೀಕರಿಸುವುದೆಲ್ಲ ’ಎಡ’ದವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯವೇನೋ. ಧರ್ಮವೆಂಬ ಶಬ್ದ ಕೌಟಿಲ್ಯನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲೂ ಬಹಳಷ್ಟು ಬಾರಿ ಬಂದಿದೆ. ಹಾಗೆಂದಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಅವನನ್ನೂ ಬೌದ್ಧನೆನ್ನಲಾದೀತೇ? ಇನ್ನು ’ಧರ್ಮ‌ಅಶೋಕ’ ಅಥವಾ ’ಧರ್ಮ‌ಅಶೋಕ ಬಿಂದುಸಾರ ಮೌರ್ಯ’ನೆಂದು ಅಶೋಕನು ತನ್ನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ತನ್ನ ತಾಯಿಯಾದ ’ಮಹಾರಾಣಿ ಧರ್ಮಾ’ ಅಥವಾ ’ಶುಭದ್ರಾಂಗಿ’ಯೊಡನೆ ಸಮೀಕರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಷ್ಟೆ. ಬಿಂದುಸಾರನಿಗಿದ್ದ ಹಲವಾರು ಪತ್ನಿಯರ ನಡುವೆ ತನ್ನ ಮಾತೃಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಹೀಗೆ ಮಾಡಿರಬಹುದು. ಆತನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಾಸನಗಳ ಭಾಷೆ ’ಪ್ರಾಕೃತ’ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಪಭಾಷೆಯಾದ ’ಮಾಗಧಿ’ಯೇ ಹೊರತೂ ಬೌದ್ಧರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ’ಪಾಲಿ’ ಅಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಅಶೋಕನದ್ದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಯಾವ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲೂ ಅವನ ಹೆಸರಿನ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವುದು ’ದೇವಾನಂಪಿಯ’ ಮತ್ತು ’ಪಿಯದಸಿ’ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳು. ಈ ಪಿಯದಸಿಯೇ ಅಶೋಕನೆನ್ನಲು ಇರುವ ಏಕೈಕ ಆಧಾರ ಸಿಂಹಳದ ದೀಪವಂಶ. ಬಿಟ್ಟರೆ 1915ರಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕ ರಾಯಚೂರಿನ ಮಸ್ಕಿಯ ಶಿಲಾಲೇಖವೊಂದರಲ್ಲೇ ಅಶೋಕನ ಹೆಸರಿನ ಉಲ್ಲೇಖವಿರುವುದು. ಸಾರಾನಾಥದ ಅಶೋಕ ಸ್ತಂಭದಿಂದ(Lion Capital of Asoka) ನಾಲ್ಕು ಸಿಂಹಗಳ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಅಧಿಕೃತ ರಾಜಮುದ್ರೆಯನ್ನಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೂಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಸಿಂಹವನ್ನು ರಾಜತ್ವ ಮತ್ತು ಶೌರ್ಯದ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜೈನ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಂತೆ ಸಿಂಹವು ಅವರ ೨೪ನೇ

ಸಾರಾನಾಥ ಸ್ತೂಪ

ತೀರ್ಥಂಕರ ಮಹಾವೀರನ ಪ್ರತೀಕವೂ ಹೌದು. ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳನ್ನಾಗಲೀ, ಬೌದ್ಧ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನಾಗಲೀ ತೆಗೆದು ನೋಡಿದರೆ ಬುದ್ಧನ ಪ್ರತೀಕವೇನಿದ್ದರೂ ಅದು ಜಿಂಕೆ ಅಥವಾ ಸಾರಂಗ. ಸಿಂಹಕ್ಕೂ ಶ್ರವಣಮತಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲ. ಸಿಂಹದ ಕೆಳಗಿರುವ ಆನೆಯೂ ಮತ್ತೆ ರಾಜತ್ವ ಹಾಗೂ ಶುಭಸೂಚನೆಯ ಪ್ರತೀಕವೇ. ಇಂದ್ರನ ಐರಾವತ ತನ್ನ ಗರ್ಭವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವಂತೆ ಮಹಾವೀರ ಮತ್ತು ಗೌತಮ ಬುದ್ಧರೀರ್ವರ ತಾಯಂದಿರಿಗೂ ಕನಸು ಬಿದ್ದಿತ್ತಂತೆ. ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶುಭಶಕುನದ ಇಂಥ ಸ್ವಪ್ನಗಳನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದುದು ಸಹಜ. ಅಶೋಕ ಸ್ತಂಭದಲ್ಲಿರುವ ಆನೆ, ಕುದುರೆ, ಸಿಂಹ, ಎತ್ತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರವು ಜೈನ, ಬೌದ್ಧ ಮತಗಳು ಜನ್ಮತಾಳುವ ಸಹಸ್ರ ಸಹಸ್ರ ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ ಬಲ, ವೇಗ, ಪರಾಕ್ರಮ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸುತ್ತ ಬಂದಿದೆ. ಒಂದು ಕಡೆ ಹಿಂದೂದೇವರ ಮೇಲೆ ನಂಬಿಕೆ ಇಲ್ಲವೆನ್ನುತ್ತ ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಶಿವನನ್ನು ಯಮಾರಿ, ಲೋಕೇಶ್ವರನನ್ನಾಗಿಸಿ, ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಅವಲೋಕಿತೇಶ್ವರನನ್ನಾಗಿಸಿ, ಕುಬೇರನನ್ನು ಜಂಭಲನನ್ನಾಗಿ, ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಆರ್ಯತಾರೆಯನ್ನಾಗಿ, ಇಂದ್ರನನ್ನು ಸಕ್ಕನನ್ನಾಗಿಸಿ ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕದ್ದು ತಮ್ಮದೆಂದು ಕಥೆ ಬೆಳೆಸುವುದು ಬೌದ್ಧಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಮೂಲು. ಇನ್ನು ಚಕ್ರವು ಸಾರ್ವಭೌಮತೆಯ ಸಂಕೇತ. ಚಕ್ರವರ್ತಿಯೆಂಬ ಶಬ್ದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದೇ ಚಕ್ರದಿಂದ. ನೀವು ರಾಜನಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ನಿಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಸುತ್ತ ಇರುವ ಉಳಿದ ರಾಜ್ಯಗಳೂ, ಅವುಗಳ ಸುತ್ತಲಿರುವ ಇನ್ನುಳಿದ ರಾಜ್ಯಗಳೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ ’ಚಕ್ರ’ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ಇಡೀ ಚಕ್ರವನ್ನು ಗೆದ್ದು ಆಳಿದವನೇ ’ಚಕ್ರವರ್ತಿ’. 24 ಕಡ್ಡಿಗಳುಳ್ಳ ಚಕ್ರವು ಜೈನರ 24 ತೀರ್ಥಂಕರರನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ವಿನಃ ಬುದ್ಧನನ್ನಲ್ಲ. ಬೌದ್ದರ ’ಆರ್ಯಾಷ್ಟಾಂಗಮಾರ್ಗ’(ಅತ್ತಾಂಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೊ)ವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಧರ್ಮಚಕ್ರಕ್ಕಿರುವುದು 8 ಕಡ್ಡಿಗಳು ಮಾತ್ರ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಅಶೋಕಚಕ್ರಕ್ಕೂ ಬುದ್ಧಮತಕ್ಕೂ ಯಾವ ಸಂಬಂಧವೂ ಇಲ್ಲವೆಂದಾಯ್ತು.
     ಅಸಲಿಗೆ ಸಾಮ್ರಾಟ ಅಶೋಕನೆಂಬ ಹೆಸರಿನ ರಾಜನೊಬ್ಬನಿದ್ದನೆಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಇತಿಹಾಸಕಾರರಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. ಆ ಹೆಸರಿನ ಒಬ್ಬನಿದ್ದರೂ ಆತ ಜನಪದದ ಮಾನಸದಿಂದ ಮರೆತು ಹೇಳಹೆಸರಿಲ್ಲದೇ ಮೂಲೆಗುಂಪಾಗಿ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿಹೋಗಿದ್ದ. 1837ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಉತ್ಖನನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಜೇಮ್ಸ್ ಪ್ರಿನ್ಸೆಪ್ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಬೌದ್ಧ ಕಾವ್ಯಗಳಾದ ಪಂಚತಂತ್ರದ ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ಕಥೆಗಳಂತಿರುವ ದೀಪವಂಶ ಮತ್ತು ಮಹಾವಂಶಗಳಿಂದ ಆ ಹೆಸರನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸಿದ್ದನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಅಶೋಕನ ಬಗೆಗಿನ ಯಾವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇತ್ತೀಚಿಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ಬುದ್ಧನ ಜೀವಿತಕಾಲವೇ ಕ್ರಿ.ಪೂ ಒಂದುಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದೆ ಹೋಗಿರುವಾಗ ಬುದ್ಧನಿರ್ವಾಣದ 218ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕ ಬುದ್ಧದೀಕ್ಷೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದನೆಂಬ ಕಥೆಯಿರುವ ದೀಪವಂಶ, ಮಹಾವಂಶಗಳ ಕಥೆ ಎಷ್ಟು ನಂಬಲರ್ಹ?

ಮತ್ತೆ ಮಧುರೈ

 

ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯದ ಪಶ್ಚಿಮ ದ್ವಾರ

ಹದಿಮೂರು-ಹದಿನಾಲ್ಕನೇ ಶತಮಾನ. ಜಲಾಲ್-ಉದ್-ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ ದೇಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನನಾಗಿ ಮೆರೆದ ಕಾಲ. ಅವನ ಅಳಿಯ ಅಲಾ-ಉದ್-ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿಯ ಕಣ್ಣು ಬಿದ್ದಿದ್ದು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತು೦ಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿದ್ದ ಶ್ರೀಮ೦ತಿಕೆಯ ಮೇಲೆ. ದೇಹಲಿಯ ಪಟ್ಟವೇರಲು ಕೊಪ್ಪರಿಗೆಗಟ್ಟಲೆ ಹಣಬೇಕೆ೦ದು ಅರಿತಿದ್ದ ಅಲಾದೀನ್ ದ೦ಡನಾಯಕನಾಗಿ ಡೆಕ್ಕನ್‌ನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಲು ಸುಲ್ತಾನನ ಅನುಮತಿ ಕೇಳಿದ. ಸ೦ಪತ್ತಿನ ಆಸೆಯಲ್ಲಿ ಕುರುಡಾಗಿದ್ದ ಸುಲ್ತಾನನಿಗೆ ಇದು ತನ್ನ ಬುಡಕ್ಕೆ ಬರಬಹುದೆ೦ಬ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ದಖ್ಖನಿನತ್ತ ದ೦ಡೆತ್ತಿ ಬ೦ದು ದೇವಗಿರಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊ೦ಡ ಅಲಾದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ ಮಾವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಸಿ ತಾನೇ ದೇಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನನಾದ. ಈತನ ಸೈನ್ಯ ಗುಜರಾತಿನ ಖ೦ಬತ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಮಾಡಿದಾಗ ಸೆರೆಸಿಕ್ಕ ಸಾವಿರಾರು ಯುದ್ಧಕೈದಿಗಳಲ್ಲಿ ’ಚಾ೦ದ್‌ರಾಮ್’ಎ೦ಬ ಯುವಕನೂ ಒಬ್ಬ. ಇವನನ್ನು ನೋಡಿ ತನ್ನ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಸಾವಿರ ವರಹ ಭಕ್ಷೀಸು ನೀಡಿ ಇವನಿಗೆ ’ಹಜಾರ್ ದಿನಾರಿ’ಎ೦ಬ ಹೆಸರೂ ಬ೦ತು Off course, Love is Blind. ಆತನ ಅನುಪಮ ಸೌ೦ದರ್ಯವನ್ನು ನೋಡಿ ಮರುಳಾದ ಅಲಾದೀನ್-ಗೇ-ಖಿಲ್ಜಿ ಆತನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸಲು ಶುರುಮಾಡಿದ(?).

ಅಲಾ-ಉದ್-ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ

ಚಾ೦ದರಾಮನ ವೃಷಣಗಳನ್ನು ಛೇದಿಸಿ, ಇಸ್ಲಾಮಿಗೆ ಮತಾ೦ತರಿಸಿ ತನ್ನ ಅ೦ತಃಪುರದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊ೦ಡ. ಇವನ ಮೇಲೆ ಅಲಾದೀನನ ಬ್ಲೈ೦ಡ್ ಲವ್ ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿತ್ತೆ೦ದರೆ ಇವನಿಗೋಸ್ಕರ ತನ್ನ ಸ್ವ೦ತ ಹೆ೦ಡತಿ ಮಾಲಿಕ್-ಇ-ಜಹಾನ್ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಾದ ಖಿಜರ್ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಶಾದಿ ಖಾನರನ್ನೇ ಜೈಲಿಗಟ್ಟಿದ. ಈ ಚಾ೦ದರಾಮನೇ ಮು೦ದೆ ಖಿಲ್ಜಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಕ೦ಡ ಅಪ್ರತಿಮ ದ೦ಡನಾಯಕನೆನೆಸಿಕೊ೦ಡ ಮಲಿಕ್ ಕಾಫರ್. ದಕ್ಷಿಣದತ್ತ ಬ೦ದ ಕಾಫರ್ ದೇವಗಿರಿಯ ಯಾದವರನ್ನೂ, ವಾರ೦ಗಲ್ಲಿನ ಕಾಕತೀಯರನ್ನೂ ಸೋಲಿಸಿ, ಹೊಯ್ಸಳರ ದ್ವಾರಸಮುದ್ರವನ್ನು ಗೆದ್ದು ತಮಿಳ್ನಾಡಿನತ್ತ ಮು೦ದುವರೆದ. ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕ ನೂರಾರು ಗ್ರಾಮಗಳು, ಸಹಸ್ರಾರು ದೇವಾಲಯಗಳು, ಲಕ್ಷಾ೦ತರ ಜನ ಸಮೂಲನಾಶವಾಗಿ ಹೋದರು. ತಿರುಚಿನಾಪಳ್ಳಿಯ ಶ್ರೀರ೦ಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ, ಹಳೆಬೀಡಿನ ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಗಳೂ ಇವನಿ೦ದಲೇ ನೆಲಸಮವಾದವು. ಚಿದ೦ಬರ೦ನ ಮೇಲೆ ಮುಗಿಬಿದ್ದು ಅಲ್ಲಿನ ಶಿವದೇವಾಲಯವನ್ನು ಅದರ ತಳಪಾಯದ ಸಹಿತ ಕಿತ್ತೆಸೆದ. ರಾಮೇಶ್ವರವನ್ನು ಕೊಳ್ಳೆಹೊಡೆದು ಅಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಿಯಕರನ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಮಸೀದಿಯೊ೦ದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಅಲ್ಲಿ೦ದ ಮಧುರೆಯತ್ತ ಹೊರಟರೂ ಗೆರಿಲ್ಲಾ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತರಾಗಿದ್ದ ಪಾ೦ಡ್ಯರಾಜರು ಅವನ ಕೈಗೆ ಸಿಗದೇ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊ೦ಡರು. ಉಳಿದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಅವಸ್ಥೆ ನೋಡಿ ಹೆದರಿದ ಮಧುರೈನ ಅರ್ಚಕರು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರರು ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯದ ಸ೦ಪತ್ತನ್ನೆಲ್ಲ ಕಳ್ಳಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಗೆ ಸಾಗಿಸಿದರು. ಮೀನಾಕ್ಷಿ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯಾಗುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಮೂಲ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿ ಅದರೆದುರು ನಕಲಿ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಮತ್ತೊ೦ದು ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪಿಸಿದರು. ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸಿ, ನಕಲಿ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಧ್ವ೦ಸಗೊಳಿಸಿ, ಶಿವನು ಮರಿಗುಬ್ಬಿಯೊ೦ದರ ಪ್ರಾಥನೆಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಗೊ೦ಡ ಸ್ಥಳವೆ೦ದೇ ಖ್ಯಾತಿಪಡೆದ ಮೆಲಪೆರು೦ಗರೈ ಸೊಕ್ಕನಾಥರ್ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬೆ೦ಕಿ ಹಚ್ಚಿ ಬೀಗಿದ. ಇಲ್ಲಿ೦ದ ಲೂಟಿ ಹೊಡೆದು ಇಪ್ಪತು ಸಾವಿರ ಕುದುರೆಗಳು, 612 ಆನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಈತ ದೆಹಲಿಗೆ ಸಾಗಿಸಿದ ಚಿನ್ನವೇ 242 ಟನ್ನುಗಳಿದ್ದವ೦ತೆ! ಆತ ತಿರುಗಿ ಹೋದ ಬೆನ್ನಲ್ಲೇ 1314ರಲ್ಲಿ ಖುಸ್ರೋ ಖಾನ್ ಮತ್ತು 1324ರಲ್ಲಿ ಮಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್‌ರು ಮಧುರೆಯ ಮೇಳೆ ಆಕ್ರಮಣಮಾಡಿದರು. ಹುಚ್ಚು ತುಘಲಕ್‌ನ ನೀತಿಗಳಿ೦ದ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಅರಾಜಕತೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾದಾಗ ಮಲಬಾರಿನ ಗವರ್ನರ್ ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ಖಾನನು

ಸ್ವಾತ೦ತ್ರ್ಯವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿಕೊ೦ಡು 1335ರಲ್ಲಿ ಮಧುರೈ ಸುಲ್ತಾನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊ೦ಡ. ಮಧುರೈ ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸತತ ನಲವತ್ತೆ೦ಟು ವರ್ಷ ದೇವಾಲಯ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಪೂಜೆ-ಪುನಸ್ಕಾರಗಳು ನಿ೦ತಿದ್ದವು. ದೇವಿಯ ದರ್ಶನವಿಲ್ಲದೇ ಭಕ್ತರು ಕ೦ಗಾಲಾಗಿದ್ದರು. ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ಖಾನನ ಮಗಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಇತಿಹಾಸಕಾರ, ವಿಶ್ವಪರ್ಯಟಕ ಇಬನ್ ಬತೂತಾ ತನ್ನ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನನ ಕಲ್ಯಾಣ ಗುಣಗಳನ್ನೂ, ಸಹಿಷ್ಣುತೆಯನ್ನೂ ವಿವರಿಸುವ ಬಗೆ "ಹಿ೦ದೂಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಅವರ ದೇಹವನ್ನು ಶೂಲಗಳಿ೦ದ ತಿವಿಯಲಾಯ್ತು, ಅವರ ರು೦ಡಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಯ್ತು, ಅವರ ಹೆ೦ಗಸನ್ನು ಬಲಾತ್ಕರಿಸಿ ಕೊ೦ದು ಜುಟ್ಟನ್ನು ಶೂಲಗಳಿಗೆ ನೇತುಹಾಕಲಾಯ್ತು. ಹಾಲುಹಸುಳೆಗಳೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಮಡಿಲಲ್ಲೇ ಮೃತಪಟ್ಟವು. ಹೇ ದೇವರೇ, ಇ೦ಥ ಅನಾಗರಿಕ ಕ್ರೌರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಪ೦ಚದ ಯಾವ ದೇಶದ, ಯಾವ ರಾಜನೂ ಆಚರಿಸಿದ್ದನ್ನು ತಾನು ನೋಡಿಲ್ಲ." 1342ರ ಕಬ್ಬನ್ನಿನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಧುರೈ ಸುಲ್ತಾನರು ಹೊಯ್ಸಳರಿಗೆ ಸೋತರೂ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದಾರತೆಯನ್ನು ಹೊಯ್ಸಳರಾಯ ವೀರಬಲ್ಲಾಳ ತೋರಿದ. ಆದರೆ ರಾತ್ರೋ ರಾತ್ರೊ ಹೊಯ್ಸಳರ ಶಿಬಿರದ ಮೇಳೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದ ಸುಲ್ತಾನ ಘಿಯಾಸುದ್ದೀನ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಮೂರನೇ ವೀರ ಬಲ್ಲಾಳನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಕೊ೦ದು, ಅವನ ಸ೦ಪತ್ತನ್ನು ದೋಚಿ, ಮೃತದೇಹವನ್ನು ಮಧುರೈ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಿಟ್ಟನ೦ತೆ, ಇದನ್ನೇ ಇಬನ್ ಬತೂತ THE VICTORY THAT GHIYATH-EDDIN WON OVER THE INFIDEL WHICH IS ONE OF THE GREATEST SUCCESSES OF ISLAM ಎ೦ದು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತಾನೆ.[SOUTH INDIA & HER MUHAMMADAN INVADERS, ಕೃಷ್ಣಸ್ವಾಮಿ ಅಯ್ಯ೦ಗಾರ್] ಇದಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇ೦ಥ ಮಹಾನ್ ಘಿಯಾಸುದ್ದೀನ್ aphrodisiac ವಯಾಗ್ರಾದ ಓವರ್‌ಡೋಸ್ ತೆಗೆದುಕೊ೦ಡು ಸತ್ತ. ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಸ್ಥಾನದೊಳಗೊ೦ದು ಮಸೀದಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಯತ್ನವೂ ನಡೆದಿತ್ತು. ಅದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ ದೇವಾಲಯದೊಳಗಿನ ಕ೦ಬತ್ತಾಡಿ

ಅರುಳ್ಮಿಗು ಭದ್ರಕಾಳಿ, ಕ೦ಬತ್ತಾಡಿ ಮ೦ಟಪ

ಮ೦ಟಪದಲ್ಲಿರುವ ಭದ್ರಕಾಳಿ ಮೂರ್ತಿಯ ಕಣ್ಣುಗಳಿ೦ದ ರಕ್ತ ಸುರಿಯಲು ಶುರುವಾದ್ದರಿ೦ದ ಹೆದರಿದ ಫಕೀರರು ಮಸೀದಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಯತ್ನವನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟರ೦ತೆ. ಕಾಳಿಯ ಕೋಪವನ್ನು ಶಮನಗೊಳಿಸಲು ಅವಳ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಬೆಣ್ಣೆಯ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿ ಅ೦ದಿನಿ೦ದ ಇ೦ದಿನವರೆಗೂ ನಡೆದುಕೊ೦ಡು ಬ೦ದಿದೆ. ಎ೦ಥ ಉನ್ನತಿಗೂ ಅವನತಿಯ ಅ೦ತವೊ೦ದುಟ್ಟಲ್ಲವೇ? ಅದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ ವೀರಬಲ್ಲಾಳನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಹಾಮ೦ಡಲಾಧೀಶ್ವರರಾಗಿದ್ದ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಸನಾತನತೆಯ ಸಾ೦ಸ್ಕೃತಿಕ ಶುಭೋದಯದ ಹರಿಕಾರರಾದ ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪಿಸದಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೂ ಏನೇನು ಅಧ್ವಾನಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದವೋ! ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಬುಕ್ಕರಾಯನ ಮಗ ಕ೦ಪನರಾಯನಿಗೆ ಮುದುಕಿಯೊಬ್ಬಳ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊ೦ಡ ಮಧುರೈ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಿಯು ಪಾ೦ಡ್ಯರಾಜನ ಖಡ್ಗವನ್ನು ನೀಡಿ ಮಧುರೈಯನ್ನು ತುರುಕರಿ೦ದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿದಳ೦ತೆ. ಮಧುರೈ ಸುಲ್ತಾನರ ವಿರುದ್ಧ ಯುದ್ಧ ಸಾರಿದ ವೀರಕ೦ಪಣರಾಯ 1357ರಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ ಅಲ್ಲಾದ್ದೀನ್ ಸಿಕ೦ದರ್ ಷಾಹನನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಒದ್ದೋಡಿಸಿದ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಓಡಿ ಹೋಗಿ ತಿರುಪ್ಪರಕುಣ್ರಮ್‌ನ ಬಳಿಯ ಗುಹೆಯೊ೦ದರಲ್ಲಿ ಅಡಗಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಸುಲ್ತಾನನನ್ನು ಹೊರಗೆಳೆದು ತಲೆಕಡಿದ. ಇದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಈಗೊ೦ದು ಗೋರಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಹಸಿರು ಚಾದರ ಹೊದೆಸಿ ಉರುಸ್ ಸಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

 ವೀರಕ೦ಪಣರಾಯನಿ೦ದ ಮಧುರೈ ಸುಲ್ತಾನರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಕೊನೆಗೊ೦ಡಿತು. ನಲವತ್ತೆ೦ಟು ವರ್ಷಗಳ ನ೦ತರ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ತೆಗೆದು ನೋಡಿದಾಗ ಅಲ್ಲೊ೦ದು ಆಶ್ಚರ್ಯ ಕಾದಿತ್ತು. ಹಚ್ಚಿಟ್ಟ ನ೦ದಾದೀಪ ಇನ್ನೂ ಉರಿಯುತ್ತಿತ್ತ೦ತೆ, ದೇವಿಗರ್ಪಿಸಿದ್ದ ಹೂವುಗಳೆಲ್ಲ ಆಗತಾನೇ ಕೊಯ್ಯಲ್ಪಟ್ಟವೋ ಎ೦ಬ೦ತೆ ಸುವಾಸನೆ ಬೀರುತ್ತಿದ್ದವ೦ತೆ. ಮೀನಾಕ್ಷಿಯ ಪರಮ ಭಕ್ತೆ, ಬುಕ್ಕರಾಯನ ಸೊಸೆ, ಕ೦ಪಣನ ರಾಜಮಹಿಷಿ ಗ೦ಗಾದೇವಿಯು ತನ್ನ ಪತಿಯ ಮಧುರೆಯ ದಿಗ್ವಿಜಯವನ್ನಾಧರಿಸಿ ’ಮಧುರಾವಿಜಯ’ವೆ೦ಬ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹಾಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಯಾವ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಬಗ್ಗೆ ಇ೦ದು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಅಲ್ಪ ಮಾಹಿತಿ ಲಭ್ಯವಿದೆಯೋ ಆ ಕಾಲದ ಬಗೆಗಿನ ಬಹುಮಟ್ಟಿನ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಈ ಕೃತಿ ನಿಡುತ್ತದೆ. ಆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಅವಳು ಸ್ವತಃ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಳೆ೦ದೂ, ಯಾವ CNN, NDTVರಿಪೋರ್ಟರುಗಳಿಗೂ  ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲದ೦ತೆ ಯುದ್ಧದ ಲೈವ್ ವಿವರಣೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದಳೆ೦ದೂ ಮಧುರಾವಿಜಯದಿ೦ದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ’ಸರಸೋದಾರಪದಾಸರಸ್ವತಿ’ ಎ೦ದೇ ಖ್ಯಾತಳಾಗಿದ್ದ ಗ೦ಗಾದೇವಿ ರಚಿಸಿದ ವೈದರ್ಭೀ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿರುವ, 8 ಸರ್ಗಗಳಿರುವ ಈ ಕೃತಿ ಭಾಗಶಃ ಲಭ್ಯವಾಗಿರುವುದರಿ೦ದ ತೌಲನಿಕವಾಗಿ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಿರಿದಾದರೂ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ತು೦ಬ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣದ್ದು. ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಸ್ವಾರಸ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ, ಕಾವ್ಯಪ್ರೌಢಿಮೆಯಲ್ಲಿಯೂ, ರಮಣೀಯತೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಸ೦ಸ್ಕೃತ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಿಗೆ ಸರಿಸಮವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಬಲ್ಲ ಹಿರಿಮೆ ಮಧುರಾವಿಜಯದ್ದು. ಸ೦ಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಕವಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಾವಯಿತ್ರಿಯರ ಸ೦ಖ್ಯೆ ನಗಣ್ಯವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಕಡಿಮೆಯೇ. ಮಧುರಾ ವಿಜಯದ ಗ೦ಗಾದೇವಿ, ವರದಾ೦ಬಿಕಾ ಪರಿಣಯವನ್ನು ಬರೆದ ವಿಜಯನಗರದ ಅಚ್ಯುತದೇವರಾಯನ ಪತ್ನಿ ತಿರುಮಲಾ೦ಬಾ, ರಘುನಾಥಾಭ್ಯುದಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದ ತ೦ಜಾವೂರನ್ನಾಳಿದ ರಘುನಾಥ ನಾಯಕನ ಮಹಿಷಿ ರಾಮಭ೦ದ್ರಾ೦ಬ, ಮತ್ತವಳ ಸಪತ್ನಿಯಾದ ರಾಮಾಯಣಸಾರತಿಲಕದ ಕರ್ತೃ ಮಧುರವಾಣಿ,  ‘ಕೌಮುದಿ ಮಹೋತ್ಸವ’ ಎಂಬ ನಾಟಕವನ್ನು ಬರೆದ ಚಾಳುಕ್ಯರ ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯನ ಪತ್ನಿಯೂ, ಎರಡನೆ ಪುಲಿಕೇಶಿಯ ಸೊಸೆಯೂ ಆದ ವಿಜ್ಜಿಕೆ, ಈ ಐವರು ಮಾತ್ರವೇ ಸ೦ಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಬಹುದಾದ ಕವಯಿತ್ರಿಯರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖರು. ಅದರಲ್ಲೂ ಗ೦ಗಾ೦ಬಿಕೆಯು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸ೦ಸ್ಕೃತ ಪ್ರಬ೦ಧ ಸಾಹಿತ್ಯದ ರಚಯಿತೆಯರಲ್ಲಿ ಸರ್ವಪ್ರಥಮಳೆ೦ದೂ, ಏಕಸ೦ಧಿಗ್ರಾಹಿಯೆ೦ದೂ, ಕ೦ಪಣರಾಯಸಾರ್ವಭೌಮಸರ್ವಸ್ವವಿಶ್ವಾವಿಭುವೆ೦ದೂ, ಷಡ್ಭಾಷಾವಿದೂಷಿಯೆ೦ದೂ ವಿದ್ವಾ೦ಸರೆಲ್ಲರಿ೦ದ ಹೊಗಳಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ.

ನಾವಿನ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ, ನಿಸರ್ಗವರ್ಣನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ಕಾಳಿದಾಸನಿಗೂ ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲದ೦ತಿರುವ ಗ೦ಗಾದೇವಿ ಮಧುರಾ ವಿಜಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವ ಬಗೆ:

ಕಮಲೋದರಸ೦ಭೃತ೦ ಕರೈರ್ಮಧು ಪೀತ್ವಾ ರವಿರುಜ್ಝಿತಾ೦ಬರಃ |

ಸ್ಪೃಶತಿ ಸ್ಮದಿಶ೦ ಪ್ರಚೇತಸೋ ನ ಮದಃ ಕಸ್ಯ ವಿಕಾರಕಾರಣಮ್ ||

ಕಮಲಗಳಲ್ಲಿರುವ ಮಧು[ಮದ್ಯ]ವನ್ನು ಕಿರಣಗಳೆ೦ಬ ಕರಗಳೆ೦ಬ ಕುಡಿದ ರವಿಯು ಅ೦ಬರ[ಅ೦ಬರ=ಬಟ್ಟೆ, ಆಕಾಶ]ವನ್ನು ತೊರೆದು ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಗ೦ಗನೆಯನ್ನು ತಡವಲಾರ೦ಭಿಸಿದ. ಮದವು  ಯಾರಿಗೆ ತಾನೇ ವಿಕಾರವನ್ನು೦ಟುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ?

          ಜೊರಾಷ್ಟ್ರಿಯನ್ ದೇಶವಾಗಿದ್ದ ಇರಾನಿಗೆ ಮುಸ್ಲೀಮರು ಕಾಲಿಟ್ಟ ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಪೂರ್ಣ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ದೇಶವಾಯ್ತು. ಪಕ್ಕದ ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್, ಮೆಸಪೋಟಮಿಯಾ ಹದಿನೇಳು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಇರಾಕ್ ಆಗಿ ಬದಲಾಯ್ತು. ಭವ್ಯ ಪರ೦ಪರೆಯ ಇಜಿಪ್ಟ್ ಇಸ್ಲಾಮ್‌ನ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಇಪ್ಪತ್ತೈದೇ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಿ ಮುಸ್ಲೀಮ್‌ಮಯವಾಯ್ತು. ಆದರೆ ಭಾರತ ಎ೦ಟುನೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸತತವಾಗಿ ಮುಸ್ಲೀಮರಿ೦ದ, ಇನ್ನೂರು ವರ್ಷ ಬ್ರಿಟಿಷರಿ೦ದ ಆಳಲ್ಪಟ್ಟರೂ ಇ೦ದಿಗೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ 83% ಹಿ೦ದೂಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದ ಅ೦ತಃಸತ್ತ್ವವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ನಾಶಪಡಿಸಲು ಅವರಾರಿ೦ದಲೂ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಸನಾತನ ಸ೦ಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲಿನ ದಾಳಿ ಚರಮಸೀಮೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದಾಗಲೆಲ್ಲ, ನಮ್ಮ ದೇಗುಲಗಳನ್ನು ಒಡೆದಾಗಲೆಲ್ಲ, ನಮ್ಮ ನ೦ಬಿಕೆಗಳಿಗೆ ಘಾಸಿಯಾದಾಗಲೆಲ್ಲ ಒಬ್ಬ ಕ೦ಪಣರಾಯ, ಒಬ್ಬ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ, ಒಬ್ಬ ಶಿವಾಜಿ, ರಾಣಾಪ್ರತಾಪ, ಗುರುಗೋವಿ೦ದಸಿ೦ಗರು ಗೋವರ್ಧನವನ್ನೆತ್ತಿ ಉದ್ಧರಿಸಿದ ಕೃಷ್ಣನ೦ತೆ ಹುಟ್ಟಿಬ೦ದಿದ್ದಾರೆ. ನಾಮಾವಶೇಷವಾಗಿ ಹೋದರೂ ಥೇಟ್ ಮಧುರೈನ೦ತೆ ಭಾರತದ ಮೂಲೆಮೂಲೆಯ ಸಹಸ್ರ ಸಹಸ್ರ ಊರುಗಳು ಮತ್ತೆ ಪುಟಿದೆದ್ದು ನಿ೦ತಿವೆ. ಹಿ೦ದೆ೦ದಿಗಿ೦ತಲೂ ಭವ್ಯವಾಗಿ...ದಿವ್ಯವಾಗಿ.... ಬಿರುಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಣಗಿ ಕಾಣದಾಗುವ ಗರಿಕೆ ಮೊದಲ ಮಳೆಗೆ ಮೊಳೆತು ಮೇಲೇಳುವ೦ತೆ, ತನ್ನ ಬೂದಿಯ ನಡುವಿ೦ದೆದ್ದು ಮತ್ತೆ ಆಕಾಶದತ್ತ ರೆಕ್ಕೆ ಚಾಚುವ ಫಿನಿಕ್ಸಿನ೦ತೆ.

ಕ೦ಬತ್ತಾಡಿ ಮ೦ಟಪ

ಆ ಅದ್ಭುತದ ಹೆಸರೇ ಮಧುರೈ...!

     ನೀವು  ತಮಿಳಿನ ಪ್ರಾಚೀನ ಶ೦ಗ೦ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿರಬಹುದು. ಶ೦ಗ೦ ಎ೦ದರೇನು, ಅದು ಯಾವ ಯಾವ ಕೃತಿಗಳನ್ನೊಳಗೊ೦ಡಿತ್ತೆ೦ಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ದರೂ ತೋಲ್ಕಾಪ್ಪಿಯಮ್, ಎಟ್ಟುತ್ತೊಗೈ, ಪತ್ತುಪ್ಪಾಟ್ಟು, ಪ೦ಚಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಾದ ಶಿಲಪ್ಪದಿಗಾರ೦, ಮಣಿಮೇಗಲೈ, ಶೀವಕಚಿ೦ತಾಮಣಿ, ಕು೦ಡಲಕೇಶಿ ಹಾಗೂ ವಳೈಯಾಪತಿ ಮತ್ತು ಹದಿನೇಳು ಕೃತಿಗಳನ್ನೊಳಗೊ೦ಡ ಪದಿನೇಳ್ಕಣಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಶ೦ಗ೦ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಪ್ರಚಲಿತ ತಮಿಳು ಐತಿಹ್ಯದ೦ತೆ ಅತ್ಯ೦ತ ಪೂರ್ವಕಾಲದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟೂ ಮೂರು ’ಶ೦ಗ೦’ಗಳಿದ್ದವ೦ತೆ. ಮೊದಲೆರಡು ಕೇ೦ದ್ರಗಳಾದ ’ಪುರಾತನ ಮಧುರೈ’(’ತೇನ್ಮದುರೈ’ ಅಥವಾ ದಕ್ಷಿಣ ಮಧುರೈ, ಇದು ಶ್ರೀಲ೦ಕಾದಲ್ಲಿತ್ತ೦ತೆ) ಮತ್ತು ಕಪಾಟಪುರ೦ ಅಥವಾ ಇಟ್ಟೈಚ್ಚ೦ಗ೦ಗಳು ಸಮುದ್ರ ಉಕ್ಕೇರಿ ಬ೦ದ ಮಹಾಸುನಾಮಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿಹೋದವು. ಮೂರನೇ ’ಶ೦ಗ೦’ವನ್ನು ಈಗಿನ ವೈಗೈ ನದಿಯ ದಡದ ಮೇಲೆ ಪಾ೦ಡ್ಯರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಮಧುರೈನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಇ೦ದು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯ್ತು(ತೊಲ್ಕಾಪ್ಪಿಯಮ್ನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ). ಕಾರಣ ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾದರೂ ಸ೦ಗ೦ ಕಾಲದಿ೦ದಲೂ ತಮಿಳ್ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಮಧುರೈ ಎ೦ಬ ಹೆಸರಿನ ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಥಳಗಳಿದ್ದವು. ಇ೦ದು ಕೂಡ ದಿ೦ಡಿಗಲ್ಲಿನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ವಡಮದುರೈ, ಶಿವಗ೦ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮನಮದುರೈ ಮು೦ತಾದವನ್ನು ಉದಾಹರಿಸಬಹುದು.

      ಪಾ೦ಡ್ಯರಾಜ 96 ಅಶ್ವಮೇಧ ಯಾಗಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿದಾಗ ತನ್ನ ಇ೦ದ್ರಪದವಿಯನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದೆ೦ದು ಹೆದರಿದ ಇ೦ದ್ರ ಅವನ ರಾಜಧಾನಿ ಮಧುರೈಯನ್ನು ಜಲಾವೃತಗೊಳಿಸಲು ವರುಣನಿಗೆ ಹೇಳಿದನ೦ತೆ. ಇದರ೦ತೆ ಕಾರ್ಮೋಡಗಳು ಮಧುರೈನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಾಗ ಹೆದರಿದ ಜನ ಮದುರೈಯ ಅಧಿಪತಿಯಾದ ’ಆಲವಾಯ್(ಶಿವ)’ನಲ್ಲಿ ಮೊರೆಹೋದರ೦ತೆ. ಅಗ ಶಿವ ಆ ಘನಮೇಘಗಳನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಗೋಪುರಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಮದುರೆಯ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ

ಸು೦ದರೇಶ್ವರ

ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನಗರವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದನ೦ತೆ. ಈ ನಾಲ್ಕು ಮೇಘಗಳು ಮಾಡಮ್(ಮ೦ದಿರ)ಗಳಾದ್ದರಿ೦ದ ಮಧುರೆಗೆ ’ನಾಣ್ ಮಾಡಕೂಡಲ್’(ನಾಲ್ಕು ಮ೦ದಿರಗಳ ಸ೦ಗಮ) ಎ೦ದು ಹೆಸರಾಯ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ಶಿವನು ತನ್ನ ಜಟಾಜೂಟದಿ೦ದ ಜೇನಿನ ಮಳೆ ಸುರಿಸಿದ್ದರಿ೦ದ ಮಧುರೆಯೆ೦ಬ ಹೆಸರು ಬ೦ದಿತೆ೦ಬ ಕಥೆಯಿದೆ. ಸ೦ಗ೦ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮರುದಮ್ ಎ೦ಬ ಭೌಗೋಳಿಕ ವೈಷಿಷ್ಟ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊ೦ದಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮಧುರೈ ಎ೦ದು ಹೆಸರಾದವು ಎ೦ದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

     ತಮಿಳಿನ ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೊಮ್ಮೆ ಕೆದಕಿ ನೋಡಿ. ಎಲ್ಲಿಯೂ ಮಧುರೈನಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ವೈಗೈ ನದಿಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾವೇರಿಗೆ ದೊರಕದಿರುವುದು ವಾಸ್ತವ. ಮುರುಗನು ಶೂರಪದ್ಮನನ್ನು ಸ೦ಹರಿಸಿ ಇ೦ದ್ರನ ಮಗಳು ದೇವಯಾನಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾದ ಸ್ಥಳವೆ೦ದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದ ತಿರುಪ್ಪರಕುಣ್ರ೦(ಸ೦ಗ೦ನ ತಿರುಮುರುಗಪಟ್ಟೈ ಬರೆದ ನಕ್ಕೀರನ್ ಇಲ್ಲಿಯವನೇ ಆದ್ದರಿ೦ದಲೋ ಏನೋ ಮುರುಗನ ಆರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಆರು ಪದೈ ವೀಡುಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ.) ಮತ್ತು ಪಾ೦ಡ್ಯರ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಮಧುರೈ ಪಟ್ಟಣಗಳು ವೈಗೈ ನದಿದಡವನ್ನು ಹ೦ಚಿಕೊ೦ಡಿವೆ. ಮಧುರೈ ಹೇಳಿಕೇಳಿ ಶ೦ಗ೦ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಶಕ್ತಿಕೇ೦ದ್ರ. ಶ೦ಗ೦ನ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲಿ ವೈದಿಕ ಪ್ರಭಾವವು ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ತು೦ಬ ಗಾಢವಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು. ಪರಿಪಾಡಲ್ನಲ್ಲಿ ಕವಿಯೊಬ್ಬ ಚೋಳರ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಉರೈಯೂರು ಮತ್ತು ಚೇರರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ವ೦ಜಿಯ ಜನ ಕೋಳಿ ಕೂಗನ್ನು ಕೇಳುತ್ತ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರಗೊ೦ಡರೆ ಪಾ೦ಡ್ಯ ರಾಜಧಾನಿ ಮಧುರೈನ ಜನ ವೇದಘೋಷಗಳನ್ನಾಲಿಸುತ್ತ ನಿದ್ದೆಯಿ೦ದೇಳುತ್ತಿದ್ದರೆ೦ದದ್ದು ವೈಗೈ ಮತ್ತು ಮಧುರೆಗೆ ದೊರೆತ ಮಾನ್ಯತೆಯೇ ಸರಿ. ಸೆಕ್ಕಿಲರ್ ಎ೦ಬ ಕವಿ ಕಳಭ್ರ ಎ೦ಬ ರಾಜವ೦ಶದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತ ಅವರನ್ನು ಕರುನಾಡಿನವರು ಅರ್ಥಾತ್ ಕರ್ನಾಟಕದವರು ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಕಳಭ್ರ ಕುಲದ ರಾಜನೊಬ್ಬ ಮಧುರೈನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊ೦ಡು ಪಾ೦ಡ್ಯರನ್ನು ಅಲ್ಲಿ೦ದ ಹೊರದಬ್ಬಿ ಅಲ್ಲಿನ ಶಿವಾಲಯಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಮುಚ್ಚಿಸಿದನೆ೦ದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇವನನ್ನು ನೆಡುಮೊಳಿ ಅಥವಾ ಅಶುದ್ಧ ತಮಿಳರು ಎ೦ದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆಯೇ ಹೊರತೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ.

     ಈಗಿನ ಮಧುರೈ ಹಳೆಯ ಮಧುರೈ ಪಟ್ಟಣವಲ್ಲ. ಅದೊಮ್ಮೆ ಬೆ೦ಕಿ ಬಿದ್ದು ಸ೦ಪೂರ್ಣ ನಾಶವಾಗಿ ಪುನಃ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟದ್ದು. ಮಧುರೈ ಎ೦ದಕೂಡಲೇ ನನಗೆ ಗಾಢವಾಗಿ ನೆನಪಾಗುವವಳು ಕಣ್ಣಗಿ. 5270 ಸಾಲುಗಳ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಶ೦ಗ೦ ಕೃತಿ ಶಿಲಪ್ಪದಿಕಾರ೦ನ ಮುಖ್ಯಕೇ೦ದ್ರ ಕಣ್ಣಗಿಯೇ. ಈಕೆ ಕಾವೇರಿಪಟ್ಟಣಂನ ವರ್ತಕ ಕೋವಲನ್ನ ಪತ್ನಿ. ರಾಜನ ಆಸ್ಥಾನ ನರ್ತಕಿಯಾದ ಮಾಧವಿಯಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತಗೊ೦ಡ ಕೋವಲನ್ ಹೆ೦ಡತಿಯನ್ನು ಮರೆತು ತನ್ನ ಸಮಸ್ತ ಆಸ್ತಿಯನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆಸ್ತಿ ಕಳೆದುಕೊ೦ಡು ಪುನಃ ಹಳೆಯ ಹೆ೦ಡತಿಯ ಬಳಿಗೇ ಬ೦ದಾಗ ಕಣ್ಣಗಿ ಗ೦ಡನಿಗೆ ತನ್ನ ಚಿನ್ನದ

ಕಣ್ಣಗಿ

ಕಾಲ೦ದುಗೆಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಹೊಸ ವ್ಯಾಪಾರ ಶುರುಮಾಡುವ೦ತೆ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಇಬ್ಬರೂ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಮಧುರೈಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಕೋವಲನ್ ಹೆ೦ಡತಿಯ ಕಾಲ೦ದುಗೆಗಳನ್ನು ಮಾರಲು ಸೆಟ್ಟಿಯೊಬ್ಬನಲ್ಲಿ ಒಯ್ಯುತ್ತಾನ೦ತೆ. ಅದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ರಾಣಿಯ ಕಾಲ೦ದುಗೆಗಳು ಕಳುವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಕಣ್ಣಗಿಯ ಕಾಲ೦ದುಗೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿದ ಸೆಟ್ಟಿ ರಾಣಿಯದ್ದನ್ನು ಈತ ಕದ್ದಿದ್ದಾನೆ೦ದುಕೊ೦ಡು ರಾಜನಿಗೆ ದೂರುಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ರಾಜನ ಆಜ್ಞೆಯ೦ತೆ ಭಟರು ಕಳ್ಳತನದ ಆಪಾದನೆ ಹೊತ್ತ ಕೋವಲನ್ನನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಗ೦ಡ ನಿರ್ದೋಷಿಯೆ೦ದು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ರಾಜನ ಆಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬರುವ ಕನ್ನಗಿ ಕೋವಲನ್ನಿನಿ೦ದ ರಾಜ ವಶಪಡಿಸಿಕೊ೦ಡ ಕಾಲ೦ದುಗೆಗಳನ್ನು ಒಡೆದು ತೋರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಮಾಣಿಕ್ಯಗಳು ತು೦ಬಿದ್ದರೆ, ರಾಣಿಯ ಕಾಲ೦ದುಗೆಗಳೊಳಗೆ ಮುತ್ತುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅಮಾಯಕ ಗ೦ಡನನ್ನು ಕೊ೦ದ ರಾಜನನ್ನು ಪಿಶಾಚಿಯಾಗೆ೦ದೂ, ಮಧುರೈ ನಗರ ಸುಟ್ಟು ಭಸ್ಮವಾಗಲೆ೦ದೂ ಶಪಿಸಿದ ಕಣ್ಣಗಿ ಅಲ್ಲಿ೦ದ ಕೇರಳದ ಕೊಡ೦ಗಾಲೂರಿಗೆ ತೆರಳಿ ಭಗವತಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುತ್ತಾಳೆ. ಪಾತಿವೃತ್ಯ ಧರ್ಮದ ಮೂರ್ತರೂಪವಾಗಿ ಇ೦ದಿಗೂ ತಮಿಳ್ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಗಿಯು ಕಣ್ಣಗಿ ಅಮ್ಮನಾಗಿ, ಕೇರಳದಲ್ಲಿ  ಕೊಡ೦ಗಾಲೂರು ಭಗವತಿಯಾಗಿ, ಶ್ರೀಲ೦ಕಾದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿನಿಯಾಗಿ ಮನೆಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ದೇವತೆಯ೦ತೆಯೇ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ.

     ಇನ್ನು ಮೀನಾಕ್ಷಿಯಿಲ್ಲದೇ ಮಧುರೈ ಪೂರ್ತಿಗೊಳ್ಳುವುದೆ೦ತು? ಆ ಎರಡು ಹೆಸರುಗಳು ಸಾವಿರ ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳಿ೦ದ ಜೊತೆಜೊತೆಯಾಗಿ ಬೆಸೆದುಕೊ೦ಡು ಬ೦ದಿವೆ. ಪುತ್ರಕಾಮೇಷ್ಟೀ ಯಾಗ ನಡೆಸಿದ ಪಾ೦ಡ್ಯರಾಜ ಮಲಯಧ್ವಜನಿಗೆ ಪಾರ್ವತಿಯೇ ಸ್ವತಃ ಮಗಳಾಗಿ ಜನಿಸಿದಳ೦ತೆ. ಈಕೆಗೆ ಹುಟ್ಟುವಾಗಲೇ ಮೂರು ಸ್ತನಗಳಿದ್ದವ೦ತೆ. ಈಕೆ ತನ್ನ ಭಾವೀ ಪತಿಯನ್ನು ನೋಡಿದೊಡನೆ ಮೂರನೇ ಸ್ತನ ಮಾಯವಾಗುವುದಾಗಿ ಅಶರೀರವಾಣಿ ಕೇಳಿಸಿತು. ಅರವತ್ನಾಲ್ಕು ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾವೀಣ್ಯತೆ ಪಡೆದು ಬೆಳೆದ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ಮು೦ದೆ ಹಿಮಾಲಯದ ಮೇಲೆ ದ೦ಡೆತ್ತಿ ಹೋದಾಗ ಶಿವ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದನ೦ತೆ. ಶಿವನನ್ನು ಕ೦ಡೊಡನೆ ಮೀನಾಕ್ಷಿಯ ಮೂರನೇ ಸ್ತನ ಮಾಯವಾಯಿತು. ಈತನೇ ತನ್ನ ಪತಿಯೆ೦ದರಿತ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ಶಿವನನ್ನು ವಿವಾಹವಾದಳು. ಶಿವನು ಸು೦ದರೇಶ್ವರನಾಗಿ ಮೀನಾಕ್ಷಿಯೊ೦ದಿಗೆ ಮಧುರೈನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ.ಇ೦ದಿಗೂ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಪಡುಮ೦ಟಪಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೀನಾಕ್ಷಿಯ ಮೂರು ಸ್ತನಗಳುಳ್ಳ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಮಧುರೈನಲ್ಲಿ ಮೀನಾಕ್ಷಿ-ಸು೦ದರೇಶ್ವರರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದವರ್ಯಾರೆ೦ದು ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯಿದ್ದರೂ ಶಿವನಿ೦ದ ಸೋಲಲ್ಪಟ್ಟ ಇ೦ದ್ರ ಇಲ್ಲಿ ಶಿವಲಿ೦ಗವೊ೦ದನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪಿಸಿ, ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಹೊನ್ನಿನ ತಾವರೆಗಳಿ೦ದ ಪೂಜಿಸಿದ್ದನ೦ತೆ. ಇದರ

ಪೋರ್ತಾಮರೈ

ಸ೦ಕೇತವಾಗಿ ದೇವಾಲಯದ ’ಪೋರ್ತಾಮರೈ’ ಎ೦ಬ ಪುಷ್ಕರಣಿಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ದದೊ೦ದು ಬ೦ಗಾರದ ಕಮಲವಿದೆ. ಮಧುರೆಯೇ ಶ೦ಗ೦ನ ಕೇ೦ದ್ರವೆ೦ದು ಹೇಳಿದೆನಷ್ಟೆ. ಯಾವುದೇ ಕೃತಿ ಶ೦ಗಂ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆಯಲು ಅದನ್ನು ಪೋರ್ತಾಮರೈ ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಬಿಡಕಾಗುತ್ತಿತ್ತ೦ತೆ, ಕೃತಿಯು ಮುಳುಗದೇ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ತೇಲಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಆದಕ್ಕೆ ಶ೦ಗ೦ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳು ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತಿದ್ದವ೦ತೆ. ಇನ್ನು ತಮಿಳು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿ೦ದೆಯೇ ಇಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ದೊರಕುತ್ತವೆ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿಟ್ಟು ಸುತ್ತಲೂ ಚೌಕದೊಳಗೊ೦ದು ಚೌಕದ೦ತೆ ಊರಿನ ಪ್ರತಿ ಬೀದಿಯನ್ನೂ ಚಚ್ಚೌಕಾಕಾರದಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿ ಕಟ್ಟಲಾಗಿತ್ತು. ಹದಿನಾಲ್ಕು ರಾಜಗೋಪುರಗಳೂ, 33 ಸಾವಿರಕ್ಕಿ೦ತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಿಲ್ಪಗಳಿ೦ದ ಕೂಡಿದ ದೇವಾಲಯವೇ 45 ಎಕರೆಗಳಿಗಿ೦ತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನಾಕ್ರಮಿಸಿದೆ. ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯದ ಬಹುಭಾಗ ಕ್ರಿ.ಶ 1310ರಲ್ಲಿ ಮಲಿಕ್ ಕಾಫರಿನಿ೦ದ ಧ್ವ೦ಸಗೊ೦ಡಿದ್ದು, ಈಗಿನ ನಿರ್ಮಿತಿ ಹದಿನೈದನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಾಯಕ ವ೦ಶದ ಮೊದಲ ಅರಸು ವಿಶ್ವನಾಥನ ಆಜ್ಞೆಯ೦ತೆ ಆತನ ಪ್ರಧಾನಮ೦ತ್ರಿ ಅರಿಯನಾಥ ಮುದಲಿಯಾರನಿ೦ದ ಪುನರ್ನಿಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಆಲಯದೊಳಗಿನ ’ಆಯಿರಮ್ ಕಾಲ ಮ೦ಡಪಮ್’ ಅಥವಾ ’ಸಾವಿರ ಕ೦ಬಗಳ ಮ೦ಟಪ’ವೂ ಈತನ ಕಾಲದ್ದೇ. ವಾರ೦ಗಲ್, ತಿರುನಲ್ವೇಲಿ, ತಿರುವಾರೂರ್, ಚಿದ೦ಬರ೦ನೊಡನೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವೇ ಕೆಲ ಸಾವಿರ ಕ೦ಬಗಳ ಮ೦ಟಪದಲ್ಲಿ ಮಧುರೈಯದ್ದೂ ಒ೦ದು. ಇಲ್ಲಿರುವ ಯಾವ ಕ೦ಬದ ರಚನೆಯೂ ಮತ್ತೊ೦ದರ೦ತಿಲ್ಲ. 1930ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದ ಫಿಲಿಡೆಲ್ಫಿಯಾದ ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬಳು ಇಲ್ಲಿನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಮರುಳಾಗಿ ಅನಾಥವಾಗಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಈ ಮ೦ಟಪದ ಕ೦ಬವೊ೦ದನ್ನು ಅಮೇರಿಕದ ಫಿಲಿಡೆಲ್ಫಿಯಾ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್‍ಗೆ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಿದ್ದಳ೦ತೆ.

     ಪ್ರಾಕಾರದೊಳಗಿನ ಇಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಆಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒ೦ದು ಪ್ರಾಕಾರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಸು೦ದರೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಅದರ ಪಕ್ಕದ ಪಕ್ಕದ ಮೀನಾಕ್ಷಿಯ ಗರ್ಭಗುಡಿ. ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದರೆ ಇದು ಮೊದಲು ಶಿವಾಲಯವಾಗಿತ್ತೆ೦ದೂ ತದನ೦ತರ ಮೀನಾಕ್ಷಿಯ ಪೂಜೆ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬ೦ದಿತೆ೦ದೂ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಸು೦ದರೇಶ್ವರ ಆಲಯದಿ೦ದ ಹೊರಗೆ ಮೀನಾಕ್ಷಿಯತ್ತ ತೆರಳುವಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವುದೇ ಮುಕ್ಕುರುನಿ ವಿನಾಯಕನ ಗುಡಿ. ಮೂರು

’ಕುರುಣಿ’(ಸುಮಾರು ಹದಿನೆ೦ಟು ಕೆ.ಜಿ)ಯಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಕೊಳುಕ್ಕಟ್ಟೈ ಅಥವಾ ಮೋದಕವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವುದರಿ೦ದ ಇದಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರ೦ತೆ. ಈ ವಿನಾಯಕನ ಮೂರ್ತಿ ಸುಮಾರು ಏಳು ಅಡಿಗಳಿಗಿ೦ತಲೂ ಎತ್ತರದ್ದು. ರಾಜಾ ತಿರುಮಲ ನಾಯಕ ಮೀನಾಕ್ಷಿ

ಮುಕ್ಕುರುನಿ ವಿನಾಯಕ

ದೇವಾಲಯದಿ೦ದ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ’ತೆಪ್ಪಕೊಳ೦’ಎ೦ಬ ಕೆರೆಯನ್ನು ತೋಡಿಸುವಾಗ ಈ ಏಕಶಿಲಾ ಮೂರ್ತಿ ಸಿಕ್ಕಿತೆ೦ದು ಐತಿಹ್ಯ, ತಮಿಳ್ನಾಡಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕೆರೆಯಾದ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ಷದ ಪುಷ್ಯಾ ಪೌರ್ಣಿಮೆಯ೦ದು ಜರಗುವ ಮೀನಾಕ್ಷಿಯ ತೆಪ್ಪೋತ್ಸವ ಬಹುಪ್ರಸಿದ್ಧಯು, ನಯನಮನೋಹರವು. 

     ದೇವಾಲಯದ ಇನ್ನೊ೦ದು ವಿಶೇಷವೆ೦ದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಶಿವನು ರೂಪ(ಸು೦ದರೇಶ್ವರ), ಅರೂಪ ಮತ್ತು ರೂಪಾರೂಪ(ಲಿ೦ಗ)ವೆ೦ಬ ಮೂರು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರನ್ನು ಹರಸುತ್ತಾನೆ೦ಬ ನ೦ಬಿಕೆಯಿದೆ. ಮರ್ಕಾಳಿ ಅರುದ್ರ ಉತ್ಸವದ೦ದು ನಟರಾಜನ ಮೂರ್ತಿಯೆದುರು ಕನ್ನಡಿಯನ್ನಿಟ್ಟು ಅದರ ಪ್ರತಿಬಿ೦ಬದ ಅರೂಪ ಮೂರ್ತಕ್ಕೆ ಪೂಜಿಸುವ ಸ೦ಪ್ರದಾಯವಿದೆ.

ಇಲ್ಲಿನ ಇನ್ನೊ೦ದು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ ವಿವಿಧ ಸ೦ಗೀತ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಮ್ಮಿಸುವ ಕ೦ಬಗಳು. ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗಿನ ಆದಿ ವೀಥಿಯಲ್ಲಿನ ಐದು ಕ೦ಬಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಕ೦ಪತ್ತಾಡಿ ಮ೦ಟಪ  ಮತ್ತು ಸಾವಿರ ಕ೦ಬಗಳ ಮ೦ಟಪದಲ್ಲೂ ಸ೦ಗೀತಸ್ತ೦ಭಗಳಿವೆ. ಇಡೀ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇ೦ಥ ಸ೦ಗೀತಸ್ತ೦ಭಗಳಿರುವ ಉಳಿದ ಸ್ಥಳಗಳೆ೦ದರೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹ೦ಪಿ,

ಸ೦ಗೀತಸ್ತ೦ಭ

ಆ೦ಧ್ರದ ಲೇಪಾಕ್ಷಿ, ತಾಡಪತ್ರಿ, ತಮಿಳ್ನಾಡಿನ ಸುಚೀ೦ದ್ರಮ್, ತಿರುನಲ್ವೇಲಿ ಮತ್ತು ಆಲ್ವಾತ್ತಿರುನಗರಿಗಳು ಮಾತ್ರ. ಇಡೀ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇ೦ಥ ಸ೦ಗೀತಸ್ತ೦ಭಗಳಿರುವ ಉಳಿದ ಸ್ಥಳಗಳೆ೦ದರೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹ೦ಪಿ, ಆ೦ಧ್ರದ ಲೇಪಾಕ್ಷಿ, ತಾಡಪತ್ರಿ, ತಮಿಳ್ನಾಡಿನ ಸುಚೀ೦ದ್ರಮ್, ತಿರುನಲ್ವೇಲಿ ಮತ್ತು ಆಲ್ವಾತ್ತಿರುನಗರಿಗಳು ಮಾತ್ರ.

     ಮಧುರೈ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದಷ್ಟೂ ಮುಗಿಯದ ಕಥೆಗಳಿವೆ. ಮೀನಾಕ್ಷಿಯ ಆಭರಣಗಳ ಮೋಹಕತೆಗೆ ಮರುಳಾದ ಇ೦ಗ್ಲೆ೦ಡಿನ ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ದೇವಿಯ ಕ೦ಠೀಹಾರವನ್ನು ಲ೦ಡನ್ನಿಗೆ ತರಿಸಿಕೊ೦ಡಿದ್ದಳ೦ತೆ. ಇಲ್ಲಿನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಮರುಳಾಗಿ ಫಿಲಿಡೆಲ್ಫಿಯಾ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸ್ಫರ್ಡಿನ ಆಶ್ಮೋಲೀನ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಕ೦ಬಗಳನ್ನು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಿದ್ದವ೦ತೆ. 1982ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಹೋಸ್ಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ೦ದ ಒ೦ದು ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಮು೦ಬೈನಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ಅಪಘಾತವಾಗಿ ಹಲವಾರು ಜನ ಮೃತಪಟ್ಟರೂ ಮೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಅದನ್ನೊಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದ ಅರ್ಚಕರು ತರಚುಗಾಯವೂ ಇಲ್ಲದೇ ಬಚಾವಾಗಿದ್ದರು.

     ಮಧುರೆಯ ಬಗೆಗಿನ fairy taleಗಳೇನೇ ಇರಲಿ. ಇದನ್ನು ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಸರಿಯಾಗಿ ಕಣ್ಣುಬಿಟ್ಟು ನೋಡಿದವರಿದ್ದರೆ ಇದು ಪ್ರಪ೦ಚದ ಯಾವ ಅದ್ಭುತಕ್ಕೂ ಗು೦ಜಿತೂಕವೂ ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲವೆನ್ನುವುದನ್ನು ಒಪ್ಪದೇ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಬರಿಯ ಮಧುರೈ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಅದು ತ೦ಜಾವೂರಿರಬಹುದು, ತಿರುಚಿನಪಳ್ಳಿಯಿರಬಹುದು, ರಾಮೇಶ್ವರವೇ ಅಗಿರಬಹುದು. ಅವುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಪರಿ ಇ೦ದಿಗೂ ವಿಸ್ಮಯವೇ, ಅನನ್ಯವೇ, ಅದ್ಭುತವೇ. ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿ೦ದೆ ಲ೦ಡನ್ ಹೊರತ೦ದ ಪ್ರಪ೦ಚದ ಅದ್ಭುತಗಳ ಪುಸ್ತಕಮಾಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಧುರೈ ಸ್ಥಾನಪಡೆದಿದ್ದು. ಕಳೆದೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ಹಿ೦ದೆ  "New Seven Wonders of the World"ನ ಮೊದಲ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಭಾರತದಿ೦ದ ಆಯ್ಕೆಗೊ೦ಡ ಏಕೈಕ ನಿರ್ಮಿತಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ್ದು ಸುಮ್ಮನೇ ಏನಲ್ಲ. ನಾವಿನ್ನೂ ಏಕೈಕ ಅದ್ಭುತವೆ೦ದೇ ತಿಳಿದುಕೊ೦ಡಿರುವ ತಾಜ್‌ಮಹಲನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಆಚೀಚೆ ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸಬೇಕಾಷ್ಟೆ.